De Gelderse Vallei: lanen, bospercelen, grasland en ringslangbroeihopen

De laaghangende zon schijnt over het landschap van de Gelderse Vallei in de omgeving van Woudenberg. Het groen van de weilanden contrasteert sterk met het blauwgrijs van het wolkendek. Er staat een harde koude wind, maar dat deert ons niet. Door de zonnestralen, de frisse lucht en de landelijke omgeving is het fijn om buiten te zijn.

We dragen allebei een hoody onder onze winterjas. Dat is toevallig, want we hadden het vooraf niet afgestemd. De capuchon van de sweater hebben we diep over ons hoofd getrokken

Een dag eerder had het de hele dag geregend en later vandaag zal het wederom gaan regenen. De rivier de Linge is buiten haar oevers getreden. De uiterwaarden van Rijn, Waal en IJssel lopen onder. Het lijkt alsof de klimaatverandering ervoor heeft gezorgd dat het regenseizoen van de tropen is verplaatst naar de Lage Landen. Ik haat regen. Yo odio la lluvia. Dat is niet helemaal waar. Ik weet ook wel dat de natuur niet zonder kan. Regen is prima, vooral ’s nachts als ik slaap.

We volgen de ANWB wandeling Loofbos en landgoederen langs de liniedijk en boerenerven, en over de lange lanen van de landgoederen De Boom en Geerestein. De lanen zijn van zonsopkomst tot zonsondergang opengesteld voor het publiek.

Ik schrik van twee mountainbikers die ons inhalen. Ik had ze hier niet verwacht, omdat de stenige ondergrond niet prettig aanvoelt. In de loop van de dag zullen we verscheidene recreanten tegenkomen. De zon lokt wandelaars, hondenuitlaters, mountainbikers en een enkele hardloper naar buiten. Gelukkig is het nergens te druk.

We lopen over een oude laan die vroeger de toegangsweg naar kasteel Groenewoude was. De 14e-eeuwse ridderhofstad is er niet meer. Het werd in 1878 afgebroken. Een informatiebord aan de kant van de weg vertelt over de geschiedenis.

We laten het kasteel dat er niet meer is, achter ons en we gaan verder over de hoge dijk langs het Valleikanaal. Het kanaal maakte deel uit van de Grebbelinie, een verdedigingslinie uit de 18e eeuw. Op drie plekken ontdekken we een kazemat S3. De drie schietgaten en de ingang zijn onder een laag aarde verdwenen.

We verlaten de dijk en een informatiebord met de intrigerende titel Ringslangbroeihoop trekt onze aandacht. We kijken tegen een door de mens aangelegde hoop aan van paardenmest, takken, houtsnippers, riet, blad en maaisel. Het is de bedoeling dat de ringslang-vrouw in juni en juli haar 20-30 eitjes hier gaan leggen. In de nazomer komen dan de kleine ringslangetjes tevoorschijn. We zien nu helemaal niets krioelen. Het is te koud. De reptielen houden een winterslaap.

Even later treffen we op landgoed De Boom een rabattenbos aan. Als je bomen wilt planten in een drassig onontgonnen terrein, omdat je het hout wilt gebruiken en het gebied niet geschikt is voor landbouw, dan kun je een rabattenbos aanleggen. Je graaft lange greppels. De grond uit de greppels gebruik je om de aarde tussen de greppels op te hogen. Op de hoge droge delen plant je bomen. Rabatten zijn de langwerpige ophogingen die tussen de greppels liggen.

De zon verdwijnt en de wind wordt vlagerig. Ook de dieren hebben in de gaten dat het weer verslechtert. Rechts van ons hebben drie paarden zich verzameld onder een overkapping. Ze hebben allemaal een paardendekens om. Links van ons staan geiten zonder geitendeken dicht bij elkaar onder een houten afdakje. Ik meen te zien dat ze rillen van de kou.

We komen bij de Woudenbergse Grift aan. Hier moeten we beslissen of we de originele wandelroute aanhouden of een extra lus gaan lopen. We raadplegen buienalarm, omdat we willen weten hoeveel neerslag er de komende uren gaat vallen. De buien-app vertelt ons goed nieuws: de regenval is van korte duur en daarna is het droog. Opgewekt kiezen we voor de lange route.

We betreden het landgoed De Treek-Henschoten. Hier gaat de natte natuur van de lager geleden Gelderse Vallei over in de droge natuur van de hoger gelegen Utrechtse Heuvelrug. We merken direct het verschil. Het terrein is geaccidenteerd, en de paden zijn smal en kronkelig.

Als de eerste druppels water uit de lucht vallen, halen we een paraplu uit onze rugzak. Na een tijdje blijkt dat onze paraplu’s onvoldoende bescherming bieden tegen regenval, die heftiger is dan verwacht. Onze broekspijpen worden nat. We gaan over op plan B: we trekken onze regenbroek aan en doen we een regenhoes om onze rugtas. We troosten onszelf met de gedachte dat de lucht nu schoner en zuurstofrijker is. Fris en energiek stappen we verder.

Na 3,5 kilometer komen we terug bij de Woudenbergse Grift. We zijn weer op de ANWB route. Het is nu droog. We passeren een langhuisboerderij, een boerderij waarbij het woonhuis en het achterhuis onder één dak in elkaars verlengde liggen. Het is gebouwd in chaletstijl. Huizen met zuilen vind ik in het algemeen wanstaltig, maar de pilaren zijn in deze boerderij  bescheiden van formaat. Ze dragen het balkon. Het overstekende dak ziet er sierlijk uit. Dit type dak is tegenwoordig weer hip. Het biedt bescherming tegen de regen en tegen de hete zomerzon. Een informatiebord vertelt dat de boerderij in 1837 is gebouwd en nu een rijksmonument is.

We lopen het bos van landgoed Geerestein in en we stuiten opnieuw op een rabattenbos. Op de rabatten liggen hier en daar omgehakte bomen die in kleinere stukken zijn gezaagd. Zou de landgoedeigenaar het hout gebruiken om in de open haard of de houtkachel te doen? Als grootverbruiker van energie schiet hij niet zoveel op met het energieplafond.

Terug in Woudenberg willen we ergens wat gaan drinken, maar alles is dicht. Het is zondag. Alleen snackbar Dik voor Mekaar is open. We hebben het radioprogramma van André van Duin en Ferry de Groot nooit grappig gevonden, dus we voelen geen aandrang om naar binnen te gaan. De wandeling van vandaag was mooi en leerzaam geweest. We hebben onze kennis vergroot van rabattenbossen, ringslangbroeihopen en kastelen die er niet meer zijn.