Amsterdamse waterleidingduinen in de herfst

Afstand: 17,5 km
Startpunt: ’t Panneland Vogelenzang
Landschap: Duinen

In het derde weekend van november wandelde ik beide dagen in de duinen van Noord-Holland. Over allebei de tochten schreef ik een blog. Dit is het verslag van de zaterdag. Het verslag van de zondag kun je hier lezen.

Zaterdag 10 uur. Regendruppels tikken tegen mijn autoruit. Met tegenzin stap ik uit mijn auto. Omdat Lisette en ik de de routine hebben om elke zaterdag een wandeling te maken, ben ik hier. Anders had ik onze afspraak afgezegd en was ik in mijn bed gebleven. Ik hou namelijk niet van regen. En niet van luchten die grauw en grijs zijn.

Ondanks de beroerde weersomstandigheden staan er een heleboel auto’s geparkeerd bij ingang Panneland. Heel Holland wandelt sinds corona onder ons is. Weer of geen weer. Lisette loopt ook niet over van enthousiasme. We trekken onze regenjas en regenbroek aan en vertrekken.

We bevinden ons in de Amsterdamse waterleidingduinen, een duingebied met een eigen karakter en veel variatie. We beginnen onze tocht langs het een hek waarachter het landgoed Huis te Vogelenzang ligt. De bodem is bezaaid met gele en bruine bladeren. Enkele bomen zijn al helemaal kaal. De herfst is over haar hoogtepunt heen.

We verlaten het bos en komen in een open landschap, dat me doet denken aan de steppe. In het licht glooiende terrein met grassen en struiken staat hier en daar een eenzame boom. Ik zou me in Out of Africa wanen, als de motregen er niet was geweest.

Daarna wandelen we langs waterkanalen, die in trek zijn bij wilde eenden, kuifeenden en meerkoetjes. We stoppen even om naar ze te kijken. Als wilde eenden met hun kop onderwater gaan, dan zoeken ze naar voedsel. De kont van het beestje dobbert dan op het water. Kuifeenden hanteren een andere techniek en duiken onder het water. Ze verdwijnen twintig seconden uit het zicht. Dat is lang. Ter vergelijking: toen ik als zevenjarige op ging voor mijn zwemdiploma B, moest ik zes seconden onderwater zwemmen. Dat vond ik toendertijd een hele prestatie.

We belanden in een gebied met oude duinen en beklimmen de 34 meter hoge Pollenberg. Niet veel later passeren we het museumduin. In het duin liggen op ongeveer honderd meter van elkaar twee bunkers. Ik ben geïntrigeerd naar de oorsprong, maar helaas zijn er geen informatiebordjes. In het ene gebied struikel je over de informatiepanelen en in andere gebieden ontbreken ze geheel!

Google biedt uitkomst. De Nederlandse staat bouwde de bunkers in het begin van de Tweede Wereldoorlog om kunstschatten veilig te stellen tegen het oorlogsgeweld. Toen de Duitsers met de aanleg van de Atlantikwall begonnen, was de locatie niet meer geschikt en werden de kunstwerken verplaatst naar de mergelgrotten van de Sint Pietersberg. De bunkers worden tegenwoordig vrijwel nooit meer geopend, omdat ze asbest bevatten.

We keren, na een afwisselende tocht van 17,5 kilometer, terug op de parkeerplaats. Het afhaalluik van boshut ’t Panneland is open en we kopen een warme chocomel to-go. Ondanks het miezerige weer hebben we toch een fijne dag gehad.

We dachten dat we gedurende de dag honderden damherten zouden tegenkomen, maar die lieten zich nauwelijks zien. We hadden zowaar meer kuifeenden, dan damherten gespot. Misschien hadden boswachters de afgelopen drie weken al vele dieren afgeschoten? De komende periode moeten 1700 damherten uit de Waterleidingduinen verdwijnen. De afschot is nodig om de biodiversiteit te laten toenemen. Ik begrijp het, maar leuk vind ik het niet.

Natuurbeheer gaat over keuzes maken. Langs de waterkanalen hadden we enkele bomen zien staan waarvan de bast niet meer intact was. Er was een ring van zo’n 14 cm breed uit de schors gehaald. Even dachten we dat damherten aan de boom hadden geknabbeld, maar dat kon niet. Daarvoor waren de lijnen van de band te strak en te netjes. Dit was mensenwerk.

Bosbeheer wil in het Noordoosten van het duin meer ruimte creëren voor duin-eigen bomen, zoals de eik, els, berk en beuk. De ongewenste soorten moeten verdwijnen. Hoe doe je dat op een milieuvriendelijke manier? Door een ring des doods te maken.

Door de bast weg te halen, onderbreek je de sapstroom van de bladeren naar de wortels. De kern houdt je instant, zodat de transport van vocht en voedingsstoffen van de wortels naar de takken en bladeren gewoon doorgaat. Je put de boom langzaam uit. Na 2 à 3 jaar is de boom dood. Natuurbeheer gaat over keuzes maken.

We zien dat de boshut ook friet to-go en poffertjes to-go verkoopt, maar we weerstaan de verleiding. We gaan heel verantwoord thuis een gezonde maaltijd bereiden. Het is een leerzame dag geweest. De Amsterdamse waterleidingduinen is een prachtig gevarieerd natuurgebied, dat het drinkwater van Amsterdam zuivert en dat je slechte humeur helemaal ongedaan maakt.